Reactie Verenso op tuchtzaak specialist ouderengeneeskunde
13 mei 2019
Begin april heeft Verenso een brief ontvangen van een vakgroep van specialisten ouderengeneeskunde. De brief ging over de gevolgen van de in Medisch Contact (nr. 11 van 14 maart 2019) gepubliceerde uitspraak in een tuchtzaak tegen een specialist ouderengeneeskunde.
Deze uitspraak heeft geleid tot reacties van leden van Verenso die zich in de beschreven situatie herkennen en zich zorgen maken over hun positie. Verenso stelt een uitspraak van de tuchtrechter niet ter discussie, maar kan wel aandachtspunten aanreiken aan specialisten ouderengeneeskunde om hun eigen situatie te evalueren.
In deze casus is de specialist ouderengeneeskunde berispt op grond van het niet nemen van zijn verantwoordelijkheid als hoofdbehandelaar en het onvoldoende monitoren van de gezondheid van de patiënt. Het lijkt erop dat er verschillende factoren een rol hebben gespeeld in de ontstane situatie. Deze factoren zouden specialisten ouderengeneeskunde kunnen onderzoeken in hun eigen context om te toetsen hoe hun eigen situatie zich verhoudt tot die in de tuchtzaak wordt beschreven.
Situatie van de patiënt vóór opname in de GRZ
Bij het verweer is terug te lezen dat uitgangspunt is dat een patiënt pas vanuit het ziekenhuis wordt ontslagen als er sprake is van een medisch stabiele situatie. Voordat de patiënt echter wordt opgenomen op de GRZ, dient triage plaats te vinden door een specialist ouderengeneeskunde. Triage is een filter die moet bepalen of GRZ de geschikte zorgvorm is voor de patiënt die door het ziekenhuis (of huisarts) wordt aangeboden en die mede kan voorkomen dat instabiele patiënt wordt opgenomen. Eén van de criteria waarop getrieerd wordt, is stabiliteit.
Signaleringsfunctie door het zorgteam
Een specialist ouderengeneeskunde dient zich te vergewissen van de deskundigheid en opleidingsniveau van het zorgteam en de signalering door verzorgenden en verpleegkundigen evalueren. Hierop wordt de mate van monitoring van/contact met het zorgteam afgestemd. Uit de beschrijving van de tuchtzaak lijken de termen ‘verzorging’ en ‘verpleging’ door elkaar gebruikt te worden, terwijl het niveau van de zorgprofessionals zeer bepalend is voor de mate waarin de specialist ouderengeneeskunde verantwoordelijkheden over kan laten aan het zorgteam. In dit geval heeft de tuchtrechter geconcludeerd dat afspraken tussen specialist ouderengeneeskunde en zorgteam onvoldoende duidelijk waren en/of niet werden nageleefd. Deze conclusie vindt Verenso aannemelijk. Het is bijvoorbeeld curieus dat het zorgteam aangeeft dat de specialist ouderengeneeskunde de patiënt niet komt zien als er geen sprake is van koorts, terwijl de specialist ouderengeneeskunde aangeeft deze afspraak niet te kennen.
Het volgen van de gezondheidstoestand van de patiënt
In algemene zin is Verenso het eens met de opvatting dat er van nieuwe patiënten eerst een goed beeld moet zijn om de intensiteit van monitoring te kunnen instellen. Dat een patiënt ‘goed gevolgd’ moet worden, lijkt vanzelfsprekend. Dit geldt overigens zowel op een GRZ-afdeling als op een verblijfsafdeling. Monitoring is volgens Verenso afhankelijk van stabiliteit, niet per se van verblijfsduur (al is hier natuurlijk wel een samenhang) en zou dus op maat moeten plaatsvinden. Over dit specifieke geval met een patiënt met een CVA met slappe hemiparese, slikproblematiek en verminderd bewustzijn, heeft de tuchtrechter geoordeeld dat de specialist ouderengeneeskunde (en de betrokken aios) de patiënt beter had moeten volgen. Wellicht is het ook zinnig te kijken naar de situatie van de patiënt vóór opname, zie eerste punt.
Caseload/Workload specialist ouderengeneeskunde
De caseload die in de casus wordt genoemd en die veel specialisten ouderengeneeskunde noemen, is een herkenbaar knelpunt, maar zou niet bepalend mogen zijn voor de kwaliteit van zorg. Bij Verenso komen er regelmatig vragen binnen over een realistisch aantal patiënten GRZ per fte specialist ouderengeneeskunde. In de personeelsleidraad 2016 van Verenso wordt een richtlijn gegeven, maar aangezien complexiteit en zorgzwaarte de afgelopen jaren steeds zwaarder zijn geworden, is het niet verstandig deze zondermeer over te nemen. In de personeelsleidraad zijn uitgebreid contextuele factoren, waaronder randvoorwaarden, terug te vinden die mede bepalen welke caseload passend is. Uiteindelijk zijn het de specialisten ouderengeneeskunde die bepalen wat zij verantwoorde medische zorg vinden en welke randvoorwaarden daarvoor nodig zijn. En daarmee komen we op het volgende punt.
Rollen en verantwoordelijkheden van de specialist ouderengeneeskunde
Het noemen van de bepalende rol van de specialist ouderengeneeskunde, raakt aan de medische (eind)verantwoordelijkheid van de specialist ouderengeneeskunde. De specialist ouderengeneeskunde in deze casus gaf aan dat de - door hem gesuperviseerde - aios hoofdbehandelaar was. Verenso ziet hierin een contradictie en is van mening dat het in opleiding zijn en/of gesuperviseerd worden niet combineert met het hoofdbehandelaarschap.
Verantwoordelijkheid kwaliteit van zorg
Behalve de verantwoordelijkheid in het primair proces, is de specialist ouderengeneeskunde medeverantwoordelijk voor de kwaliteit van zorg in het verpleeghuis. Deze verantwoordelijkheid wordt met het management/bestuur vormgeven, waarbij de specialisten ouderengeneeskunde het medische deel bewaakt. Als de kwaliteit onder de maat is, zou een specialist ouderengeneeskunde/vakgroep volgens Verenso leiderschap moeten tonen en dit aankaarten bij management/bestuur. Een niet-pluis-gevoel van de specialist ouderengeneeskunde/vakgroep moet daarbij wellicht soms serieuzer genomen worden dan richtcijfers uit organisatiebeleid of een personeelsleidraad. Gezamenlijk kan dan gekeken worden naar een realistisch en uitvoerbaar opnamebeleid. Verenso is van mening dat het de rol van de specialist ouderengeneeskunde is hierin leiderschap te tonen en zo nodig ‘op zijn/haar strepen te gaan staan’.
Meepraten over dit onderwerp?
Uiteraard zijn we vanuit Verenso ook nieuwsgierig naar uw mening over dit onderwerp. Meepraten kan op ons prikbord.