Veel voorkomende ziektebeelden bij kwetsbare patiënten
De specialist ouderengeneeskunde heeft een gespecialiseerde medische vervolgopleiding
gevolgd om patiënten met (een combinatie van) ziektes als diabetes, dementie, Parkinson, osteoporose, COPD, Korsakov, maar ook hartfalen, MS, hersenletsel, beroerte en psychische of psychiatrische problemen te behandelen en te begeleiden. Daarnaast verleent hij zorg aan patiënten die moeten revalideren en is hij deskundig in het bieden van terminale en palliatieve zorg.
Cognitieve stoornissen
Dementie komt in veel gevallen voor bij ouderen, leeftijd is dan ook de belangrijkste risicofactor voor dementie. Veruit de meest voorkomende vorm van dementie is de ziekte van Alzheimer. Daarnaast ziet de specialist ouderengeneeskunde patiënten met vasculaire dementie en de ziekte van Parkinson. De ziekte van Huntington, een erfelijke hersenaandoening, en de ziekte van Creutzveld Jakob, die ontstaat door een ontsteking van de hersenen, kunnen tevens de oorzaak van dementie zijn. Toch kunnen ook mensen die jonger zijn dan 65 jaar ernstige cognitieve stoornissen hebben. Zowel bij jongere als oudere patiënten met cognitieve stoornissen kunnen gedragsveranderingen optreden die gedragsproblemen kunnen geven. De specialist ouderengeneeskunde heeft expertise om zowel de patiënt zelf als zijn mantelzorgers en andere zorgprofessionals daarin te begeleiden. Als dat nodig is voor de veiligheid van de patiënt en zijn omgeving, kan de specialist ouderengeneeskunde beslissen om (tijdelijk) vrijheidsbeperkende maatregelen in te zetten. Daarover wordt altijd met de patiënt of, als deze niet meer wilsbekwaam is, met zijn vertegenwoordiger en andere betrokken zorgprofessionals overlegd. De specialist ouderengeneeskunde houdt zich daarbij aan de verplichtingen van de wet. Nu geldt daarvoor nog de Wet Bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen (Bopz). Vanaf 1 januari 2020 wordt deze vervangen door de Wet zorg en dwang (Wzd). Deze wetten regelen de rechten van mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie) die onvrijwillige zorg krijgen.
Chronische ziekten
Ook patiënten met verschillende chronische ziekten komen op het pad van de specialist ouderengeneeskunde. Het gaat bijvoorbeeld om ziekten als diabetes, MS (multiple sclerose), ALS (amyotrofe laterale sclerose), osteoporose, COPD, Parkinson, maar ook hartfalen en hersenletsel. Ook jongere patiënten met dergelijke complexe aandoeningen kunnen bij de specialist ouderengeneeskunde terecht. De lijst met verschillende ziekten, van neurologische aandoeningen tot autoimmuun- en lichamelijke ziekten, geeft al aan dat dit om diverse behandel- en zorgstrategieën vraagt. Een neurologische ziekte als ALS, een combinatie van verschillende ziekten en de gevolgen van een beroerte en psychische problemen, zorgen voor een breed spectrum aan patiënten waar de specialist ouderengeneeskunde in zijn dagelijkse werk mee te maken krijgt.
Revaliderende ouderen
Specialisten ouderengeneeskunde staan ouderen bij die moeten revalideren. Ook onder de revaliderende patiënten is er veel diversiteit. Zo wordt de hulp van specialisten ouderengeneeskunde zowel ingeroepen bij het herstel van patiënten die een beroerte hebben gehad als bij orthopedische patiënten met bijvoorbeeld een heupbreuk. Afhankelijk van de ernst, de complicaties en eventuele cognitieve stoornissen zal de revalidatieduur en de afloop verschillen. Revalidatie kan op een transferafdeling van een ziekenhuis plaatsvinden, maar ook in een verpleeghuis.
Terminale en palliatieve zorg
Naast geriatrische revalidatie, chronische ziekten en psychogeriatrie zijn specialisten ouderengeneeskunde deskundig en ervaren in de zorg voor patiënten die naar verwachting nog slechts enkele maanden of zelfs korter zullen leven. De palliatieve of terminale zorg die een specialist ouderengeneeskunde kan verlenen, vindt onder andere plaats in een hospice.