Handreiking Uitbraakmanagement

2023 - Uitbraken van infectieziekten als COVID-19, influenza, norovirus en dragerschap door resistente micro-organismen als BRMO komen regelmatig voor in verpleeghuizen en andere instellingen voor ouderenzorg met een eigen medische dienst. In deze instellingen verblijven kwetsbare bewoners^A die vanwege een verminderde weerstand vatbaar zijn voor infecties. Bewoners wonen in deze instellingen samen en delen gemeenschappelijke ruimten, maar regelmatig ook sanitair, materialen en hulpmiddelen. Daarnaast krijgen ze zorg van (zorg)personeel dat zich verplaatst van de ene naar de andere bewoner. Hierdoor is er een kans op verspreiding van pathogene microorganismen en daarmee het ontstaan van een uitbraak. Het managen van een uitbraak, met als uiteindelijk doel kwetsbare bewoners en medewerkers zo goed mogelijk te beschermen met inachtneming van kwaliteit van leven, is een complex proces met veel betrokkenen. Adequaat en tijdig uitbraakmanagement is van belang om een uitbraak zo effectief mogelijk te bestrijden, om zo verdere verspreiding te voorkomen. Adequaat uitbraakmanagement vereist samenwerking van verschillende disciplines met duidelijk omschreven taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden.

Klik hier voor de opgemaakte PDF-versie van de handreiking Uitbraakmanagement.

^A. ^{In deze handreiking wordt onderscheid gemaakt tussen de term bewoner als er geen sprake is van (verdenking op) een infectie door een micro-organisme of dragerschap hiermee, en de term patiënt als hier wel sprake van is.}

Achtergrond

In programma’s als ‘Samen werken aan Infectiepreventie’ (SWIPE) en activiteiten van de Regionale Zorgnetwerken Antibioticaresistentie (ABR) wordt onder andere aandacht gegeven aan uitbraakmanagement, het ondersteunen van instellingen hierin en het bevorderen van regionale samenwerking in een netwerk. Dankzij het registreren van infectieziekten en/of dragerschap in EPD’s als Ysis en Ons, en het melden van uitbraken op platforms bij meldpunten als MUIZ, de GGD-en, en het SO-ZI/AMR, is er daarnaast steeds meer alertheid op en inzicht in de prevalentie van infectieziekten en het verloop van uitbraken. Dit dient mede als belangrijke input voor wetenschappelijk onderzoek en het ontwikkelen van beleid omtrent onder andere uitbraakmaatregelen.

Door COVID-19 en de daarmee gepaarde frequente en langdurige uitbraken is er bij het instellen van uitbraakmaatregelen meer dan ooit aandacht voor de balans tussen veiligheid, namelijk de bescherming van andere bewoners en medewerkers, en de kwaliteit van leven van bewoners. In de setting van de ouderenzorg is maatwerk op het gebied van uitbraakbestrijding essentieel om deze balans te blijven bewaken en hierover continue in dialoog te zijn met alle betrokkenen.

Verschillende disciplines werken met elkaar samen in een uitbraakteam en op de werkvloer, wat betekent dat een duidelijke structuur en duidelijke afspraken van belang zijn. Bovendien gaat uitbraakmanagement alle medewerkers, vrijwilligers, mantelzorgers, bewoners, bezoekers en naasten in een zorgorganisatie aan. Richtlijnen over het inhoudelijk beleid ten aanzien van (uitbraken van) infectieziekten zijn reeds aanwezig en worden momenteel door het

Samenwerkingsverband Richtlijnen Infectiepreventie (SRI) herzien in een meerjarenprogramma.¹ Echter een document dat algemene handvatten geeft voor uitbraakmanagement van infectieziekten, zonder in te gaan op specifieke micro-organismen, ontbreekt.

^{1. In deze handreiking wordt onderscheid gemaakt tussen de term bewoner als er geen sprake is van (verdenking op) een infectie door een micro-organisme of dragerschap hiermee, en de term patiënt als hier wel sprake van is.}

Doel

Deze handreiking heeft als doel een bijdrage te leveren aan de effectiviteit en efficiëntie van uitbraakmanagement binnen ouderenzorginstellingen met een eigen medische dienst. Dit in combinatie met aandacht voor proportionaliteit en kwaliteit van leven. Met uiteindelijk doel om zo verdere verspreiding van het desbetreffende micro-organisme zoveel mogelijk te beperken.

Om dat te realiseren beschrijft deze handreiking welke randvoorwaarden omtrent uitbraakmanagement in de intramurale setting nodig zijn, welke uitbraakmaatregelen en activiteiten per fase van de uitbraak nodig zijn voor, tijdens en na een uitbraak, en welke taken en verantwoordelijkheden de verschillende betrokkenen hierin hebben.

Gebruikers en afbakening

Deze handreiking richt zich op instellingen voor ouderenzorg met een eigen medische dienst. De primair beoogde gebruikers van deze handreiking zijn medewerkers die beleid maken op het gebied van uitbraakmanagement in deze instellingen. Secundaire gebruikers zijn alle professionals en andere medewerkers die betrokken zijn bij de bestrijding van uitbraken in deze instellingen.

De handreiking richt zich op het geven van een beschrijving van het management van uitbraken ongeacht het micro-organisme. Voor specifieke uitbraakmaatregelen wordt verwezen naar de richtlijnen die deze specifieke micro-organismen behandelen.¹