Woord van het bestuur 

Onbekend maakt onbemind

Rhona Hoven

Het kabinet is gevallen. Belangrijke politieke keuzes worden naar (opnieuw) uitgesteld en de ouderenzorg zal in aanloop naar de verkiezingen naar verwachting wederom een hot topic worden. Voor ons als Verenso is het daarbij van belang is dat we aandacht blijven vragen  voor de meest kwetsbaren in onze samenleving.

 Wat ik merk is dat niet iedereen dezelfde mensen voor ogen heeft als we het hebben over kwetsbare ouderen. Als we het al niet over dezelfde mensen hebben, dan is het niet zo gek dat wat er op de tekentafel bedacht wordt vaak niet past in de praktijk.

In de patiëntenzorg zijn we gewend om als specialist ouderengeneeskunde de situatie vanuit meerdere domeinen te beschouwen. Maar ook binnen onze zorgorganisaties, in de regio en landelijk is het onze taak om aandacht te blijven vragen voor degenen die wij verstaan onder de kwetsbare ouderen. Of zij nu kwetsbaar zijn vanuit hun context, vanuit hun multimorbiditeit of vanuit multidomein problematiek.

Ik zie een vermogend ouder echtpaar voor me, waarvan er één een ernstig CVA heeft doorgemaakt. Ze weten het thuis met extra ingekochte hulp te redden. Naast een passieve lift, wordt zelf een actieve lift aangeschaft om de revalidatie thuis voort te zetten. Toenemend is er hinder van een paratonie van de pols en hand, ook de lighouding in bed zorgt voor veel stijfheid in de ochtend. Problemen waar de huisarts geen raad mee weet. Samen met de ergotherapeut en de fysiotherapeut maken we een plan. Thuis zolang het kan, maar wel met de juiste deskundigheidsmix. Maar ook…in een andere context, met andere (financiële) mogelijkheden had dit echtpaar niet samen thuis kunnen blijven wonen. Zijn dit kwetsbare ouderen?

Of een boer die achteraf woont in zijn ouderlijk huis. Hij heeft alleen nog één koe en vooral veel verwaarloosd land. Lewy body dementie, zei de neuroloog. Zijn broer weet nog steeds niet goed wat dat betekent. Deze broer kent wel de angst wat hij zal aantreffen als hij in de ochtend langskomt. Zijn broer is toenemend in de war, ‘gelukkig’ kan hij niet meer zelf opstaan. Toch doet zijn broer voor de zekerheid bij vertrek de kamerdeur op slot. Hij was laatst nog in het ziekenhuis vanwege een urosepsis, maar schreeuwde de boel bij elkaar. Dat nooit weer. Wijkverpleging komt nu dagelijks langs en gunt deze man zijn laatste wens: thuis sterven. Samen maken we een plan zodat dit ook gaat lukken. Thuis, ook als het eigenlijk niet meer kan. Een kwetsbare oudere pur sang?

En dan een ouder echtpaar, beiden een CVA doorgemaakt en verliezen de grip op het leven, beginnende vasculaire dementie. Ongewenste kinderloosheid maakt dat ze zich nu verloren voelen, geen vanzelfsprekende mantelzorg. De buurvrouw helpt wat met de boodschappen. Wijkverpleging komt dagelijks en helpt waar ze het toelaten. De administratie en financiën zijn een ramp. Een verre nicht probeert nog een en ander te organiseren. CIZ oordeelt dat beiden een vv4 indicatie krijgen. Dit echtpaar zou geweldig opbloeien in ons oude verzorgingshuis, met de gezellige woonkamer en bingo. Wat sturing en begeleiding is wat ze nodig hebben en ook willen. Een verpleeghuis hoeven ze nu echt nog niet… thuis zolang het kan dus… We stutten en steunen, tot het een crisis wordt (wachtlijst voor een echtparen-plek is uitzichtloos te lang). Ik kan het niet helpen: waarom waren die verzorgingshuizen ook alweer afgeschaft? Echt niet alle ouderen willen zo lang mogelijk thuis blijven. Houden we ook deze groep in beeld als we het hebben over kwetsbare ouderen?

Het helpt om een beeld te schetsen van de casuïstiek die we tegenkomen. Om verhalen te vertellen en beelden te schetsen. Zelf, digitaal en thuis, past bij sommigen prima, zoals het eerste echtpaar. Bij sommigen helemaal niet, zoals het laatste echtpaar. We hebben een prachtig vakgebied met mooie verhalen, ethische dilemma’s, waarbij je de samenleving op zijn mooist en lelijkst ziet, soms zelfs tegelijkertijd.

We moeten onze verhalen delen. Delen zodat jonge geneeskundestudenten zien hoe mooi ons vak is. Delen zodat collega specialisten en huisartsen ons weten te vinden om samen te werken. Delen zodat beleidsmakers betere en mooiere tekeningen te maken op de tekentafel, die recht doet aan de diversiteit van perspectieven. Onbekend maakt onbemind.

Vertel dus over wat je doet en wie je tegenkomt. Het helpt, echt! Vertel je mee?

Hartelijke groeten,

Ook namens Jacqueline en Jan
Rhona