Opioïdengebruik bij ouderen met gevorderde dementie

Charlotte Griffioen, Bettina Husebo, Elisabeth Flo, Monique Caljouw, Wilco Achterberg

De abstractcommissie heeft op verzoek van de congrescommissie 9 abstracts geselecteerd die tijdens het Verenso najaarscongres 'Kiezen voor delen' op 24 november 2016 middels een flitspresentatie gepresenteerd worden. Onderstaande abstract is daar een van.

Doel van het onderzoek

Pijn is nog steeds volop aanwezig onder verpleeghuisbewoners, ondanks de toegenomen aandacht voor pijn, met name in de Scandinavische landen. Voor de behandeling van pijn is een arts na het starten van paracetamol vaak aangewezen op een proefbehandeling met opioïden zoals ook staat beschreven in de Verenso richtlijn ‘Herkenning en behandeling van chronische pijn bij kwetsbare ouderen’.¹ Dit onderzoek is opgezet om te kijken naar de prevalentie van pijn en opioïdengebruik in het verpleeghuis en de factoren die geassocieerd zijn met het gebruik van opioïden in de verpleeghuispopulatie.

Opzet en methode

Een cross-sectionele studie bij 327 verpleeghuisbewoners in 18 Noorse verpleeghuizen. De deelnemers waren bekend met dementie en gedragsproblemen. De gemiddelde leeftijd van de verpleeghuisbewoners was 86 jaar en 74% was vrouw. De mogelijke factoren die van invloed zijn werden door een literatuurstudie geïdentificeerd en verdeeld in vier domeinen: demografische, functionele, medische en gedragskenmerken. Voor elke factor is een univariate logistische regressie verricht, factoren met een p-waarde onder de 0.10 en leeftijd en geslacht werden geïncludeerd in een multivariate logistisch regressie. Om invloed van de instelling uit te sluiten is daarnaast nog een multilevel analyse uitgevoerd.

Resultaten

De prevalentie van pijn was 62.1%, opioïdengebruik was 19,3% (63/327). Van de opioïdengebruikers toonde 79% nog steeds tekenen van pijn. De multivariate logistische regressie liet zien dat pijn, gemeten met de MOBID-2 pijnschaal (Odds Ratio (OR) 1.27, 95% betrouwbaarheidsinterval (BI) 1.13-1.44), totaal aantal diagnoses geassocieerd met pijn (OR 1.36, 95%BI 1.05-1.75), totaal aantal gebruikte geneesmiddelen (OR 116, 95%BI 1.06-1.26), CVA in de voorgeschiedenis (OR 0.43, 95%BI 0.19-0.98) en NPI-affectieve factor depressie en angst (OR 1.06, 95% BI 1.01-1.11) geassocieerd waren met opioïdengebruik. In welk verpleeghuis een bewoner verbleef bleek niet van invloed te zijn.

Conclusie

Ondanks een relatief hoog gebruik van opioïden is de prevalentie van pijn in Noorse verpleeghuizen nog steeds hoog. Opioïdengebruik lijkt voornamelijk geassocieerd te zijn met pijn en pijngerelateerde factoren. Het feit dat pijn nog steeds grotendeels aanwezig is in de verpleeghuizen benadrukt de uitdaging die wij in de verpleeghuissector hebben.