App Icoon
Van 25 t/m 27 september 2019 vond het 15e congres van de European Geriatric Medicine Society (EuGMS) plaats in Krakau, Polen. Een groep van twintig aios ouderengeneeskunde uit alle opleidingsinstituten in Nederland was bij dit congres aanwezig om de relevante ontwikkelingen voor het vak te horen en ons vak te vertegenwoordigen. In dit verslag lichten wij de hoogtepunten toe.
In 90 presentaties en meer dan 400 posters kwamen allerlei onderwerpen aan de orde die relevant zijn bij de zorg voor ouderen. Het thema dit jaar was ‘Evidence based medicine’. Het ging vooral over de beperkingen hiervan bij het behandelen van ouderen en vooral 80-plussers met comorbiditeit. Voorbeelden hiervan zijn de behandelingen van hypertensie en hyperlipidemie: richtlijnen maken geen of onvoldoende aanbevelingen gericht op ouderen en al helemaal niet bij multimorbiditeit. Hierdoor wordt in de praktijk de evidence based medicine aangevuld door ‘eminence based medicine’, de wijsheid van grijze heren. In meerdere presentaties kwam aan de orde dat een Comprehensive Geriatric Assessment (CGA) kan bijdragen aan passende zorg voor ouderen met multimorbiditeit.
Naast de plenaire sessies over dit overkoepelende thema, waren er ook parallelsessies die relevant zijn voor de ouderengeneeskunde. Over enkele van die sessies zullen we kort iets toelichten.
Acute ouderengeneeskunde
In de sessie over ontslagplanning betoogde Bianca Buurman, hoogleraar acute ouderenzorg in Amsterdam UMC, dat traditionele uitkomstmaten niet per se de belangrijkste zijn voor onderzoeken naar het verbeteren van ziekenhuiszorg voor ouderen. Niet alleen het aantal heropnames en mortaliteit zijn voor deze groep van belang, maar juist ook functiebehoud, functieverlies en kwaliteit van leven.
Valrisico en medicatie
Vorig jaar werd op het EuGMS-congres een werkgroep ingesteld voor het in kaart brengen van medicatie die het valrisico verhoogt (FRID’s: fall risk increasing drugs). De eerste resultaten werden dit jaar gepresenteerd: in een Delphi-studie onder leiding van Nathalie van der Velde is consensus bereikt over welke middelen beschouwd worden als FRID’s. De gedachte is dat zo’n lijst kan bijdragen aan het herkennen en staken of vervangen van medicijnen die een verhoogd valrisico geven. Hoewel de lijst positief werd ontvangen, was er ook kritiek. Vooralsnog zit er bijvoorbeeld geen ordening in de lijst, waardoor benzodiazepines op gelijke voet staan met antipsychotica of antidepressiva terwijl vervanging van de ene door de andere medicatiegroep wel degelijk het valrisico kan verlagen. De onderzoekers werken hier nog aan, voordat ze de lijst officieel gaan publiceren.
Palliatieve zorg bij non-oncologische aandoeningen en bij ouderen
In een sessie die geheel was gewijd aan palliatieve zorg bij non-oncologische aandoeningen, vertelde de Britse palliatieve-zorgexpert Catherine Evans over de uitdagingen op dit gebied wereldwijd. Hierbij belichtte ze vooral de economische ongelijkheid waardoor een groot aantal ouderen geen toegang heeft tot palliatieve zorg.
In dezelfde sessie presenteerde de Brusselse hoogleraar Lieve Van Den Block over palliatieve zorg bij dementie en de uitdagingen hiervan binnen de zorg. Het hangt onder andere van het niveau van de zorgmedewerkers af of passende palliatieve zorg geboden kan worden in verzorgingshuizen en verpleeghuizen.
In andere sessies werden we gewaarschuwd voor de groeiende groep ouderen die voorheen dodelijke ziektes hebben overleefd: mensen met kanker of hiv. Zij worden ouder dan ze bij de diagnose hadden gedacht en brengen nieuwe uitdagingen met zich mee op het gebied van medicatie-interacties en gebrek aan evidence voor behandelingen bij deze relatief nieuwe groep.
Microbioom
Nieuw voor ons waren de presentaties over het microbioom. Het gaat hier om de variatie aan darmbacteriën die een individu bij zich draagt. Mensen met weinig variatie in hun microbioom hebben ‘dysbiose’, ofwel een afwijkende darmflora. Dit is gerelateerd aan allerlei aandoeningen die bij ouderen vaker vóórkomen zoals dementie, kwetsbaarheid, depressie en angst en zelfs polyfarmacie. Hoe de relatie precies is – en of ingrijpen in de darmflora middels pre- en probiotica zin heeft voor ouderen – is nog niet opgehelderd.
Sondevoeding
De meest schokkende ontdekking voor ons was dat in Taiwan vrijwel alle mensen die in het verpleeghuis overlijden met dementie in de laatste zes maanden sondevoeding kregen. Pas na veel doorvragen bleek dat dit beleid zodanig is geïntegreerd in de verpleeghuispraktijk, dat familieleden die sondevoeding voor hun demente geliefde weigeren, de patiënt mee naar huis moeten nemen. Dit komt onder andere doordat eten en drinken in Taiwan cultureel zo belangrijk is, dat men niet kan accepteren dat mensen zouden overlijden aan dehydratie.
Aios-inbreng
Bianca de Jong-Schmit, aios uit het LUMC, had een poster over de COSMOS-studie. Zij onderzocht de relatie tussen bloeddruk en neuropsychiatrische symptomen bij 412 patiënten met dementie. Er bleek geen relatie te zijn. Dit pleit tegen de hypothese dat een lage bloeddruk (mogelijk leidend tot hypoperfusie van het brein) leidt tot neuropsychiatrische symptomen.
Het was een zeer geslaagd congres, waarin we veel nieuwe inzichten hebben opgedaan over de geriatrische patiënt en de organisatie van ouderenzorg in andere landen. Dit alles werd mogelijk gemaakt door de congrescommissie van VASON en de financiële steun van SBOH. Volgend jaar is het EuGMS-congres in Athene en in 2021 in Londen. Tussendoor vindt in Leiden het internationale congres voor verpleeghuiswetenschap plaats: Nursing Home Research (19-20 juni 2020). We hopen daar ook weer veel enthousiaste aios en vakgenoten tegen te komen.
Auteurs
- Sonja Silva, aios ouderengeneeskunde, SOOL LUMC
- Nienke Fleuren, aioto ouderengeneeskunde, Amsterdam UMC, locatie VUmc, afd. Huisartsgeneeskunde & Ouderengeneeskunde