Hora-est: Towards appropriate care in old-age medicine

Annemarie Moll-Jongerius

Op dinsdag 10 juni 2025 promoveerde ik - Annemarie Moll-Jongerius - op mijn proefschrift ‘Towards appropriate care in old-age medicine: exploring the professional identity of medical students and doctors in relation to older persons.’

Tijdens mijn werk als docent in de geneeskundeopleiding werd ik geraakt door de ervaringen die coassistenten opdeden in de ouderengeneeskunde. Deze ervaringen hebben geleid tot het onderzoek in dit proefschrift.

Onderwijs ouderengeneeskunde aan geneeskundestudenten is essentieel om toekomstige dokters voor te bereiden op de zorg voor oudere patiënten. Een belangrijke vraag is wat de studenten hiervoor nodig hebben. Het onderzoeken van onderwijs ouderengeneeskunde kan antwoord geven op deze vraag.

Uit de literatuur blijkt dat geneeskundestudenten zich ongemakkelijk kunnen voelen bij de ouderengeneeskunde. Gezondheidsvragen op oudere leeftijd zijn vaak anders dan op jongere leeftijd en dat vraagt om een andere manier van dokter zijn. De ontwikkeling van een professionele identiteit die passend is voor de zorg voor de oudere patiënt, kan studenten helpen om ouderen de juiste zorg te geven. In mijn proefschrift beschrijf ik de eigenschappen van deze passende professionele identiteit aan de hand van een review en kwalitatief onderzoek onder geneeskundestudenten, ouderen, huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde. Tevens doe ik aanbevelingen voor onderwijs ouderengeneeskunde in de opleiding geneeskunde.

Ons onderzoek is financieel mogelijk gemaakt door de SBOH (stichting Beroepsopleiding Huisartsen) en ondersteund door de afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde (PHEG) van het LUMC en de opleiding tot specialist ouderengeneeskunde te Leiden (SOOL).

De belangrijkste bevindingen van het proefschrift

Geneeskundestudenten ontwikkelen hun professionele identiteit in de context van de geneeskundeopleiding welke primair ziekenhuis -en ziektegericht is. Dit leidt tot de ontwikkeling van een dokter die voornamelijk gericht is op diagnostiek, behandelen en genezen. In de zorg voor oudere patiënten is genezing niet altijd mogelijk en ligt de nadruk vaak op het verbeteren van de kwaliteit van leven, het verlichten van lijden en het behouden van autonomie en functionaliteit. Het is daarom belangrijk dat geneeskundestudenten een passende professionele identiteit ontwikkelen voor de zorg voor ouderen. In het onderzoek komt naar voren wat de eigenschappen zijn van deze professionele identiteit alsook waarom deze eigenschappen belangrijk zijn in de zorg voor ouderen.

De zorg voor oudere patiënten wordt gekenmerkt door complexiteit en onvoorspelbaarheid in gezondheidsproblemen en organisatie van zorg. Ouderen in het onderzoek geven aan dat zij met het ouder worden meer afhankelijk en kwetsbaar worden. Het is daarom belangrijk dat de dokter voor oudere patiënten gericht is op de context, het leven en de waarden van de patiënt. Tevens dient de dokter om te kunnen gaan met complexiteit en onzekerheid, multidisciplinair samen te werken en continuïteit van zorg te bieden. De dokter voor oudere patiënten wordt door deelnemers van het onderzoek omschreven als betrokken, dienstbaar, nieuwsgierig, geduldig, flexibel, duidelijk, creatief en reflectief.

In het proefschrift doe ik verschillende aanbevelingen voor de geneeskundeopleiding. Om ervoor te zorgen dat geneeskundestudenten zich kunnen ontwikkelen tot een dokter die de oudere patiënt passende zorg geeft, is het belangrijk dat zij worden opgeleid in de context van de ouderengeneeskunde, zoals in het verpleeghuis of de huisartsenpraktijk. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een coschap of projecten waarbij geneeskundestudenten gekoppeld worden aan thuiswonende ouderen over een langere periode. Ook is het belangrijk dat dokters, die ervaren zijn in de ouderengeneeskunde, rolmodellen zijn voor geneeskundestudenten, bijvoorbeeld als docent of mentor in de geneeskundeopleiding. Voor de ontwikkeling van een professionele identiteit is het essentieel dat geneeskundestudenten begeleid reflecteren op ervaringen die zij opdoen in de praktijk. Een belangrijke conclusie is dat leren in de context van de ouderengeneeskunde niet alleen passend is voor de zorg voor de oudere patiënt maar zeker ook voor patiënten in het algemeen.

Het hoofdstuk dat iedereen zou moeten lezen

Hoofdstuk vier ‘Professional identity formation of medical students in relation to older persons’ health care: exploring the views of older persons living in the Netherlands. A qualitative study.’ beschrijft welke behoeften en verwachtingen ouderen hebben van hun dokter. Ouderen in deze studie geven aan dat zij een dokter nodig hebben die bekend is met hun leven en sociale context, warm, respectvol en duidelijk is, op basis van gelijkheid met hen omgaat en perspectief biedt. Voor ons als dokters is het essentieel om te weten wat patiënten van ons verwachten en van ons nodig hebben, zodat wij ons beleid daarop kunnen afstemmen. Als docent vind ik dit de belangrijkste boodschap aan studenten en aios: sta open voor de wensen en verwachtingen van de patiënt, ga hierover in gesprek en stem je beleid hierop af.

De vraag van de oppositie

De laatste vraag werd gesteld door dr. Victor Chel, specialist ouderengeneeskunde en mijn voorganger als hoofd van de opleiding tot specialist ouderengeneeskunde in Leiden (SOOL). Zijn vraag had betrekking op de instroom van geneeskundestudenten in de vervolgopleiding tot specialist ouderengeneeskunde. Er zijn nog te weinig studenten die voor ons vak kiezen en de maatschappelijke behoefte is groot. Wat zou vanuit mijn onderzoek een advies kunnen zijn? Deze vraag sprak mij aan omdat hierin de verbinding tussen theorie en praktijk wordt gelegd. Helaas kon ik de vraag niet meer beantwoorden omdat de pedel binnenkwam. Dus bij deze. Tijdens de geneeskundeopleiding raakt de geneeskundestudent gewend aan ziektegericht werken. Hierdoor voelt de zorg voor de oudere patiënt onbekend en ongemakkelijk met als gevolg dat een carrière in de ouderengeneeskunde minder aantrekkelijk is. Als de ontwikkeling tot dokter tijdens de geneeskundeopleiding beter past bij de zorg voor de oudere patiënt, dan zal de geneeskundestudent zich in staat voelen om die zorg te bieden en zal werken in dit vakgebied meer een optie worden!

Auteur

• Dr. Annemarie Moll-Jongerius, specialist ouderengeneeskunde en hoofd Specialisme Ouderengeneeskunde Leiden (SOOL)