De specialist ouderengeneeskunde in de eerste lijn

Marieke van der Heide

Introductie

Recent onderzoek naar de inzet van ouderengeneeskundige expertise (specialist ouderengeneeskunde) in de eerstelijnszorg voor thuiswonende ouderen, toont positieve resultaten voor o.a. ouderen, huisartsen en zorgkosten. In veel regio’s is sprake van samenwerking tussen de specialist ouderengeneeskunde en huisarts in de zorg voor thuiswonende ouderen, maar er zijn verschillen in aanpak, er ontbreekt een duidelijk kwaliteitskader en financiering is ontoereikend. 

Doel van het onderzoek

Te komen tot een generieke beschrijving van de geneeskundige zorg voor ‘thuiswonende ouderen met complexe multiproblematiek’, aanpasbaar aan de regionale/lokale context, met adequate financiering, en goed implementeerbaar elders. 

Methode

Prospectief cohortonderzoek (02/2024 - 03/2025) in zes regio’s in Nederland onder patiënten die deze vorm van zorg krijgen. Kwantitatieve en kwalitatieve data zijn verzameld bij de specialist ouderengeneeskunde, huisarts, patiënt en mantelzorger. De dataverzameling omvat o.a. de hulpvraag volgens patiënt en overige betrokkenen, kenmerken van patiënt, ingezette zorg, kosten daarvan en tevredenheid over geboden zorg en samenwerking. In leernetwerkbijeenkomsten betrokken we diverse stakeholders bij de uitvoering en duiding van de studie en het ontwerp van de generieke beschrijving.

Resultaten

Er werden 99 patiënten prospectief geïncludeerd met een gemiddelde leeftijd van 83 jaar, 68% was vrouw. Cognitieve diagnostiek en achteruitgang in fysieke functioneren zijn frequente verwijsvragen van de huisarts. Bij 73% van de verwijzingen geven huisartsen aan dat zij anders naar een medisch specialist hadden verwezen. De duur en intensiteit van de betrokkenheid van de specialist ouderengeneeskunde variëren tussen individuele patiënten en tevens zijn er daarin regioverschillen. De betrokkenen gaven aan dat hun doelen zijn behaald en dat zij tevreden zijn met de geleverde zorg. De specialist ouderengeneeskunde integreert bij het opstellen van een plan de doelen/hulpvragen van huisarts, patiënt, mantelzorger (en eventueel andere betrokken zorgprofessionals) met zijn eigen inschatting.

Conclusie

Voorlopige resultaten, die vergelijkbaar zijn met andere studies, tonen tevredenheid bij professionals, patiënten en mantelzorgers, maar ook uitdagingen en verbeterpunten. De resultaten van deze studie dragen bij aan de ontwikkeling van een generiek model en kwaliteitskader voor deze zorgvorm. De samenwerking tussen huisarts en specialist lijkt een prima mogelijkheid om goede en doelmatige geneeskundige zorg voor thuiswonende ouderen met complexe multiproblematiek te realiseren.

Auteur

• MSc. Marieke (M.C.) van der Heide, promovendus, Amsterdam UMC